Odluka Vlade Srbije o ograničenju trgovačkih marži doneta je ishitreno, pod ogromnim pritiskom protesta i eksplozije nezadovoljstva građana, bez dublje analize uzroka inflacije i naglog rasta cena hrane, ocenili su analitičari, a prenosi sajt Demostat.
“Nije sagledan ceo lanac od proizvođača, prerađivača, distributera do maloprodaje, niti je uzeta u obzir makroekonomska politika države koja je pravi uzročnik inflacije”, ističu ekonomisti.
Temu monopola u maloprodaji i prekomernih trgovačkih marži otvorila je guvernerka Narodne banke Srbije, Jorgovanka Tabaković, još u jeku dvocifrene inflacije pre dve godine. Njene tvrdnje da Srbija inflaciju “uvezla” spolja, ubrzo su se promenile – trgovci su označeni kao ključni krivci, dok je najavljena čak i kontrola BIA kako bi se utvrdilo “ko i zašto diže cene”.
Rezultati istraživanja Republičkog zavoda za statistiku (RZS) iz 2023. godine pokazuju prosečnu bruto maržu u trgovini prehrambenim proizvodima od 14,9%, a bruto profitnu stopu od samo 3,6%. Rast cena je, prema analizi, pre svega posledica visokih troškova proizvodnje, a ne trgovačkih lanaca.
Vlada je, pre nego što je novo istraživanje završeno, donela odluku o ograničenju marži, što je trgovce stavilo u defanzivu. Stručnjaci upozoravaju da je pravi uzrok inflacije – nerealni kurs dinara i slabija kupovna moć građana, dok se trgovci koriste kao “idealna meta” u trenutku ekonomske krize.
“Pet najvećih trgovačkih lanaca u 2024. godini imalo je pad neto dobiti 25%, dok su troškovi zarada porasli za 15%, a ukupni operativni troškovi za 13%”, navode sagovornici Demostata. Uvoz, carine, PDV i logistika dodatno opterećuju krajnju cenu na policama, a odluka Vlade, bez prethodnog istraživanja, dodaje samo dramu i neizvesnost na tržištu.
U ovom trenutku, jasno je – odluka o ograničenju marži više odražava politički pritisak i populizam, nego stvarnu brigu za standard građana.
